كنگره جهاني انرژي و واقعيت‌هاي گذار
علي آهنگر
بيست و ششمين كنگره جهاني انرژي از سوم تا ششم ارديبهشت ماه در شهر روتردام هلند در حال برگزاري است. اين كنگره با بيش از ۶۰ نشست تخصصي و ۱۰۰ غرفه در فضاي نمايشگاهي به وسعت ۳۰ هزار مترمربع در مدت چهار روز جريان دارد. مقام‌هاي دولتي، شركتي، رهبران، متخصصان و كارشناسان با تجربه انرژي از ۹۶ كشور جهان گرد هم مي‌آيند تا خطوط كلي انرژي جهان آينده را رقم بزنند. كنگره جهاني انرژي زيرمجموعه شوراي جهاني انرژي است كه ايده تشكيل آن در دهه ۱۹۲۰ از سوي دانيل نيكول دانلوپ رقم خورد. دانلوپ يك كارآفرين اسكاتلندي بود كه به عنوان بنيانگذار شوراي جهاني انرژي شهرت دارد. او مي‌خواست كارشناساني را از سراسر جهان گردهم آورد تا در مورد مسائل انرژي اكنون و آينده بحث و گفت‌وگو كنند. دانلوپ اولين كميته‌هاي مورد نظرش را در سال ۱۹۲۳ سازماندهي كرد و نخستين كنفرانس جهاني قدرت را در سال ۱۹۲۴ با حضور ۱۷۰۰ كارشناس از ۴۰ كشور در لندن ترتيب داد. اين نشست موفقيت‌آميز بود و شركت‌كنندگان تصميم گرفتند تا سازماني دايمي به نام كنفرانس قدرت جهاني ايجاد كنند. دبيرخانه اين كنفرانس در لندن و دانلوپ به عنوان نخستين دبيركل آن انتخاب شد. اين كنفرانس در سال ۱۹۶۸ به كنفرانس جهاني انرژي و در سال ۱۹۸۹ به شوراي جهاني انرژي تغيير نام پيدا كرد. شوراي جهاني انرژي سازماني غيردولتي است كه يك سيستم انرژي مقرون به صرفه، پايدار و حساس به محيط‌زيست را براي بيشترين سود ترويج مي‌كند. اين شورا، نهاد جهاني انرژي مورد تاييد سازمان ملل متحد است كه شبكه‌اي بيش از ۳۰۰۰ شخصيت حقيقي و حقوقي عضو در ۹۶ كشور جهان دارد. شوراي جهاني انرژي تمام منابع انرژي و فناوري‌هاي عرضه و تقاضاي انرژي را پوشش مي‌دهد.شوراي جهاني انرژي ميزبان كنگره جهاني انرژي است كه هر سه سال يك‌بار برگزار مي‌شود. اين كنگره بستري را براي رهبران و كارشناسان انرژي در تمام ابعاد و جنبه‌هاي آن فراهم مي‌كند تا به چالش‌ها و فرصت‌هاي پيش روي تامين‌كنندگان و مصرف‌كنندگان انرژي بپردازد. به عبارتي، كنگره جهاني انرژي، طولاني‌ترين رويداد انرژي جهان است كه به مدت يك قرن دستور كار انرژي جهان را شكل داده است. شك نيست كه در دنياي غيرقابل پيش‌بيني، داراي تحولات سريع و در حال تغيير امروز، بيست و ششمين كنگره جهاني انرژي در روتردام هلند مهم‌ترين گردهمايي انرژي براي دهه آينده است. كنگره با بيش از ۲۰۰ سخنران، ۷۰ وزير در كنار بيش از ۷۰۰۰ سهامدار بين‌المللي انرژي، بالاترين سطوح گفت‌وگو براي اكنون و آينده انرژي را امكان‌پذير مي‌سازد. دبيرخانه اوپك به عنوان يك سازمان بين‌المللي تعيين‌كننده در حوزه انرژي در اين كنگره حضوري فعال دارد. اوپك تازه‌ترين چشم‌انداز انرژي خود را نيز در اين كنگره به جهانيان عرضه مي‌كند. چيزي كه كنگره جهاني انرژي در ماهيت خود به آن تاكيد دارد، گذار از انرژي‌هاي فسيلي به انرژي‌ها فراگير و انعطاف‌پذير است. اما نكته مهم و اساسي اين است كه شوراي مستقر در لندن تا چه حد واقعيت‌هاي دوران گذار را در نظر مي‌گيرد. كنگره جهاني انرژي در حالي مشوق دوران گذار است كه در همين زمان بيش از ۶۰۰ ميليون نفر در آفريقا حتي از داشتن نعمت برق نيز محروم هستند. واقعيت اين است كه در زماني كه ما در آن زندگي مي‌كنيم، اين سياست است كه جلودار گذار انرژي شده است در حالي كه فناوري و تكنولوژي هنوز قادر به همراهي با سياست نيستند. بايد توجه داشت كه برخلاف سرمايه‌گذاري‌هاي عظيم چند تريليون دلاري در سال‌هاي اخير در حوزه انرژي‌هاي تجديدپذير، اين انرژي‌ها نتوانستند بيش از ۴ درصد از سبد انرژي جهان را به خود اختصاص دهند.
ضمن آنكه سياست‌هاي مهاجم و بي‌پرواي گذار انرژي، زمينه‌ساز بسياري از التهاب‌هاي ژئوپليتيكي در منطقه و جهان شده است. نمي‌توانيم از ياد بيريم كه گذار از زغال سنگ به نفت در نخستين سال‌هاي قرن بيستم و رقابت‌هاي به وجود آمده در اين عرصه، زمينه را براي وقوع دو جنگ جهاني خانمانسوز فراهم كرد. امروز، سياست، در حوزه گذار انرژي آنچنان افسارگسيخته و بي‌تجربه شده است كه نمي‌داند حتي گذار انرژي قرن بيستم كه از نخستين دهه آن قرن آغاز شده بود، تنها در دهه ۱۹۶۰ توانست مصرف نفت را از زغال‌سنگ پيشي دهد. اين در حالي است كه هنوز كه هنوز است زغال‌سنگ يك منبع مهم انرژي آن هم در كشورهاي صنعتي و پيشرفته جهان از جمله انگلستان، فرانسه، آلمان و ديگر كشورها به حساب مي‌آيد. پس چگونه و با چه پشتوانه‌اي مي‌توان اين‌گونه بر توسن مست سياست نشست و تازيانه‌هاي مكرر بر او نواخت كه پيش بتازد و جهان و جهانيان را، فارغ از آنكه آمادگي دارند يا نه، بخواهد به دنبال خود بكشاند؟! در اين دنياي پرمشغله براي سياستمداران، اهالي نفت مي‌دانند كه ۸ ميليارد ساكن روي زمين به سبدي متنوع از انواع انرژي نياز دارند.